Huzurlu Uyku İçin Öneriler

SİZİNLE YATABİLİR Mİ

Bir araştırmaya göre; bir yetişkinle beraber uyuyan çocukların sayısı 1993- 2000 yılları arasında iki katına çıkmıştır. Birçok aile, bebeklerinin güvenliği için bu yola başvursa da, bunun da risk barındıran bir alan olduğunu unutmayın. Aşağıdaki ipuçları bebeğinizin emniyeti açısından çok önemli:

Çarşafın, bebeğinizin başının olduğu tarafta iyice sıkıştırılmış olduğundan emin olun. Bebekler çarşafla karyola arasındaki tuzağa kolayca düşebilirler.

Yatağınızın üzerindeki süslü yastıklardan, kat kat yatak örtülerinden ve kalın battaniyelerden kurtulun. Bunlar, bebeğiniz için boğulma tehlikesi yaratabilir.

Sağduyunuzu kullanın. Bir kadeh alkollü içki içtiyseniz veya uykunuzu ağırlaştıran bir ilaç kullanıyorsanız, bebeğinizi yanınızda yatırmayın. Yanlışlıkla uyanabilir ve onu ezebilirsiniz.

Bebekler ve çocukların beraber uyumasına izin vermeyin. Uykuları çok ağır olduğu için çocuklar, yatakta bebeğin üstüne yuvarlandıklarında, uyanamayabilirler.

NE KADAR UYKU

Çocuğunuz her zaman otomobilde uyuyakalıyor ve sabahları uyanmakta zorlanıyor mu? Akşam yemeğinden kalkar kalkmaz parmağını mı emmeye başlıyor? Tüm bunlar onun uykusunu iyi alamadığının işaretleri olabilir. Her çocuk birbirinden farklıdır; ama çocukların hangi yaşlarda ortalama ne kadar uyuması gerektiği bilinmektedir.

Yaş / Uyku /  En iyi uykuya yatırma zamanı / Unutmayın!

0-2 ay

18 saate kadar

Herhangi bir zaman

Yeni doğanlar gündüz ve gece farkını bilmezler; dolayısıyla uykuları da düzensizdir. Çoğunlukla acıktıklarında uyanırlar. Biberonla beslenen bebeklerin iki öğün arası üç-beş saat kadar, emzirilenlerinse iki-üç saat kadardır.

2-12 ay

14-15 saat

3-5 ay için 20:30-21:30 arası;

9-11 ay içinse 19:30-20:30 arası

5 aylığın altındaki birçok bebek, gün içinde üç kere uykuya dalarken, 9-11 aylık olanların yüzde 75’i iki kere uyur. Birçok bebek, 3-6 aylıktan itibaren gece boyunca uyumaya başlar.

12-18 ay

13-14 saat

19:30-20:30 arası

18 aylıktan itibaren birçok çocuk günde bir defa uyumaya başlar. Bebeğinizin en az 12 saatlik günlük uyku ihtiyacı var; uykusunu aldığından emin olun.

18 ay-3 yaş

12-14 saat

19:30-20:30 arası

Bu yaşlardaki çocuklar gündüz uykusuna hala ihtiyaç duyar; ama yaşları büyüdükçe buna itiraz etmeye başlayabilirler. Çocuğunuz uyumayı reddetse bile, uyku saatlerini odasında sakin bir  aktiviteyle geçirmesi dinlenmesini ağlayacaktır.

3-6 yaş

11-13 saat

19:30-20:30 arası

4 yaşındaki çocukların sadece yüzde 26’sı gündüz uykusuna yatar; ancak 5 yaşına gelmiş birçok çocuk bu alışkanlıktan tamamıyla vazgeçmiştir.

EN ZOR SORULARINIZIN CEVAPLARI

Aşağıda sıkça sorulan bazı sorulara uzmanların verdiği cevapları okuyacaksınız.

Soru: 8 aylık bebeğim ağzında emzikle uyuyakalıyor. Bunun bir sakıncası var mı?

Cevap: Gece boyunca, birkaç kere, emziği yerden alıp tekrar ağzına vermek zorunda kalmadığınız sürece sorun yoktur. Karyolasının yanında, aynı yere birkaç tane temiz emzik bırakmak işinize yarayabilir.

Soru: Gece lambası kullanmak çocuğumun gözlerine zarar verir mi?

Cevap: Birkaç yıl önce yapılan bir araştırma, gece lambalarının gözlere zarar verdiğini iddia etse de, bu sonuç kanıtlanmamıştır.

Soru: Yeni doğmuş bebeğimi emzirmek için geceleri uyandırmam doğru mu?

Cevap: Yaşamlarının ilk iki haftasındaki bebekler, dört saatten fazla uyuyorlarsa, emzirmek için uyandırılmalıdırlar. Bu hem sizin sütünüzün daha iyi gelmesini, hem de bebeğinizin kilo almasını sağlayacaktır. Bebeğiniz doğum kilosuna ulaştığında -çoğunlukla iki hafta içinde gerçekleşir- artık onu uyandırmanıza gerek yoktur.

Soru: Bebeğim 4 aylıkken geceleri uyumaya başladı. fiimdi 9 aylık ve gece boyunca her saat başı uyanıyor. Ne yapmalıyım?

Cevap: Bunun diş çıkarması, kendini iyi hissetmemesi veya ayrılık kaygısı gibi birçok sebebi olabilir. İlk birkaç gece bebeğinizi sakinleştirmek için elinizden geleni yapın; fakat bir hafta sonra yine aynı şekilde uyanmaya devam ediyorsa, ona kendi başına uykuya dalmayı öğretme zamanı gelmiş demektir. Ağladığı zamanlar ona bakın; kucağınıza almayı, kendi yatağınıza götürmeyi veya ayağınızda sallamayı denemeyin. Bugüne kadar bir uykuya yatırma rutini belirlemediyseniz, hemen bir düzen oluşturun ve onu uygulamaya koyun. Bu bir şarkı ya da hep aynı şekilde anlattığınız kısa bir hikaye olabilir. Bunun yerine onunla yumuşak bir ses tonuyla konuşun; işe yarıyorsa, hafifçe karnını kaşıyın ve sakinleşir sakinleşmez odayı terk edin. Uykuya dalana kadar beş-on dakikada bir onu kontrol etmeyi ihmal etmeyin. Ona uykuya dalarken onu rahatlatabilecek bir peluş oyuncak, yumuşak bir bez verin. Bu nesneler, yatakta durmalıdır.

ANNE BABALARIN yüzde 70’i çocuklarının uyumaya direnmesi ve geceleri uyanması gibi uyku sorunlarından şikayet ediyor. Çocuğunuz yatağa gitmek istemese bile, belirlediğiniz yatma saatlerinden şaşmayın. Herhangi bir şeyden korkuyorsa, korkusunu ancak sizin desteğinizle yenebilir….

ANİ BEBEK ÖLÜMÜ SENDROMU

Bu konuda konuşmak bile korkutucu olabilir; ancak bebeğinizi bundan korumak için önlemler alabilirsiniz.

* Bebeğinizi sırtüstü yatırın: Bu sendromun sırtüstü yatırılan bebekler arasında daha seyrek olduğu, birçok çalışmanın desteklediği bir veridir. Bununla ilgili olası bir açıklama; yüzüstü yatırılmış bebeklerin ağızlarının yastığa bastırılmış olması ve midelerinde hissettikleri baskıdan dolayı nefes almakta zorlanmalarıdır.

* Sigara içmeyin: Bu sendrom sigara içilen evlerde yaşayan

bebeklerde diğerlerine oranla iki kat daha fazla görülmektedir. Bebeğinizin ve sizin sağlığınız için bir an önce sigarayı bırakmayı deneyin.

* Emzik kullanımı: Araştırmalar, emzik kullanan bebeklerin ani ölüm sendromuna yakalanma riskinin daha az olduğunu göstermiştir.

* Beraber uyumak konusunda bir kez daha düşünün: Bebekle aynı yatakta uyumak ani ölüm riskini artırır. Bebek, çarşafla karyola arasına sıkışabilir veya yatarken üstüne kayabilirsiniz.

* Yumuşak yatak örtüleri yerine sert ve sağlam dokulu bir yatak seçin: Bir araştırma, yumuşak yatakların risk artıran bir faktör olduğu göstermiştir. Ayrıca, yumuşak oyuncakları karyolada bırakmayın.

Bebeğinizi çok kalın giydirmeyin: Isının fazla yükselmesi risk artırıcı bir faktördür. Bu yüzden bebeğinizi kat kat sararak yatırmayın ve oda ısısının çok yüksek olmamasını sağlayın.

KABUSLAR

Bebeklerin kabus göremeyecek kadar küçük olduğunu mu sanıyorsunuz? Siz öyle sanın. Kabuslar her yaşta görülebilir. Özellikle de anlayamadıkları şiddet içerikli ve korkutucu görüntülere maruz kalmış çocukların -örneğin televizyondan- bunlarla ilgili kabus görme olasılıkları

yüksektir. Kabuslar çoğunlukla sabahın erken saatlerinde görülür ve hızlı nefes alıp verme, ağlama gibi işaretler verir. Bebeğiniz kabus görüyorsa, anlatmasını isteyin ve ona rüyasında gördüğü şeyin gerçek olmadığını, güvende olduğunu anlatın. Belki “canavar spreyi” olduğunu söyleyerek etrafa serpeceğiniz bir şişe su veya yatağının üstüne asıp, kabusları kovduğunu söyleyeceğiniz bir süs eşyası çocuğunuzun sakinleşmesini sağlayabilir.

Gündüz UYKULARI

Gece uykusu gibi gündüz uykuları da bebeğinizin bedenine ve beynine dinlenme olanağı sunar. Ve evet itiraf edelim ki, bunlar sizin için de dinlenme zamanlarıdır. İşte size gündüz uykularını işlevli bir biçimde kullanabilmenizi sağlayacak beş yöntem:

1 DOĞRU ZAMANLAMA: Tıpkı geceleri olduğu gibi, gündüzleri de bebeğinizin uykusunun geldiğini gösterecek işaretleri bekleyin. Uzmanlar, daha küçük çocukların daha çok uykuya ihtiyaç duyduğu konusunda birleşmektedir. Yeni doğmuş bir bebek, bir-iki saatlik uyanıklığın ardından uykuya yatırılmalıdır.

2 ÇOCUĞUNUZUN YÖNETMESİNE İZİN VERİN: Bazı bebekler gün içinde üç defa 45’er dakikalık uyku uyurken, bazıları 90’ar dakika uyuyabilir; bunların her ikisinde de sorun yoktur. Onun rutinine gittikçe alışacaksınız; bu nedenle endişelenmeyin.

3 PLANA SADIK KALIN: Çocuğunuz onu alıştırdığınız düzende  uyku zamanlarını bekleyebilir; bu yüzden onu aynı saatlerde yatırmaya özen gösterin.

4 AYNI ZAMANDA AYNI YERNE OLMAYI AMAÇLAYIN: Zaman zaman diğer kardeşlerin günlük rutinleri, bebeğinizi uyutma saatlerinizde değişiklikler yapmanıza yol açabilir; fakat elinizden geldiğince tutarlı olmaya çalışın.

5 DÜZENLEMELER YAPIN: Bebek ve çocuklar bazen uykularını atlayabilirler. Bebeğiniz sabah uykusuna yatmamak için diretiyorsa, akşam uykusunu daha erken bir saate alın.

ELVEDA KARYOLA! MERHABA YATAK!

Bu değişimi hızla gerçekleştirmenizi sağlayacak beş hilemiz var…

Doğru zamanlama: Pek çok uzman, bu değişiklik için en uygun yaşın 3 olduğunu söyler. Ancak, çocuğunuz karyolasından tırmanarak çıkmaya başladıysa, doğru zaman gelmiş demektir.

Konuşun: Değişimi gerçekleştirmeden üç-dört gün önce, çocuğunuza daha büyük bir yatağa taşınacağını söyleyin. Beraber yeni çarşaflar almaya çıkmanız, onu bu konuda heyecanlandırabilir.

Yavaş olun: Yatakla tanışmasını adım adım gerçekleştirmek çocuğunuzun endişesini azaltabilir. Mobilya monte edilecek parçalar halinde gelmişse, parçaları gün gün beraber birleştirmeniz işe yarayabilir.

Güvenlik kontrollerini ihmal etmeyin: Çocuğunuz artık karyolanın parmaklıkları arasında olduğu kadar korunaklı değil; o yüzden odadaki odadaki tuzakları dikkatlice inceleyip bulun ve önlemlerinizi alın. Yatağına emniyet parmaklıkları eklemenin yanı sıra, prizleri kapatın ve rafları duvara sabitleyin.

Güvenlik kontrollerini ihmal etmeyin: Çocuğunuz artık karyolanın parmaklıkları arasında olduğu kadar korunaklı değil; o yüzden odadaki odadaki tuzakları dikkatlice inceleyip bulun ve önlemlerinizi alın. Yatağına emniyet parmaklıkları eklemenin yanı sıra, prizleri kapatın ve rafları duvara sabitleyin.

Alışkanlıklarınızdan vazgeçmeyin: Çocuğunuzun yatağa gitme saatlerini mümkün olduğunca değiştirmemeye çalışın.

EN SIK RASTLANAN UYKU SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ…

Sorun: Her yatma saatinde çocuğunuz öfke nöbetleri geçiriyor.

Çözüm: Çocuğunuz sadece durum üzerinde denetim kurmaya çalışıyor. Bu yüzden, hangi pijamaları giyeceği gibi bazı kararları onun vermesine izin verin. Süreçte söz hakkı olması, akışa uyum sağlamasını kolaylaştıracaktır. Başka bir öneri de; en sevdiği aktiviteyi yatmadan önceki zaman diliminde gerçekleştirmenizdir. Örneğin; uyku saati bildirildikten sonra, babasıyla beraber en sevdiği oyuncağıyla oynamasına izin verin.

Sorun: Eşinizle yatağa giriyorsunuz ve bir uyanıyorsunuz ki çocuğunuz aranızda yatıyor.

Çözüm: Çocuğunuzu yatağa geri göndermek konusunda tutarlı davranın. Yatağa girdiğini fark etmiyorsanız, kapınıza bir çan asabilirsiniz. Onu kaldırın ve yatağına götürün. Aradığı şey arkadaşlığınız olduğu için, o esnada uyumasını söylemek için bile ağzınızı açmayın.

Sorun: Çocuğunuz her sabah 5’te uyanıyor.

Çözüm: Onu uyandıran sorun her neyse, halledilebilir; sorunu öğrenmeye çalışın. Odasına çok fazla ışık giriyor olabilir; kalın perdeler kullanın. O saatte geçen çöp kamyonlarının gürültüsüne de uyanıyor olabilir. Bazı çocuklar ise erken kalkmaya meyillidir ve bu biyolojik saati değiştirmek için yapabileceğiniz çok fazla bir şey yok. Ama çocuğunuz hem erken kalkıyor hem de uykusunu alamamış görünüyorsa, yatma saatlerini yavaş yavaş 20-30 dakika öne alabilirsiniz. Uyku gereksinimi olan çocukların gece içinde daha sık uyanır.

GECE BOYUNCA UYKU STRATEJİLERİ

Çocuğunuz, hala, gecenin ikisinde-üçünde uyanıyorsa, aşağıdaki önerileri denemeniz işe yarayabilir.

* Rutine oturtun:

Yatma saatinden bir saat kadar önce, onunla daha sakin aktiviteler gerçekleştirin; örneğin, banyo yaptırın veya kitap okuyun.

* Yatağa girdiği saati sabitleyin:

Çocuğunuzu yatağa götürmek için gözlerini ovalamasını veya esnemesini beklemeyin. Bunlar onun fazlasıyla yorulmuş olduğuna dair işaretlerdir. Örneğin; çocuğunuzun akşam sekiz civarında daha durgun olmaya başladığını fark ediyorsanız, bunu yatma saati olarak belirleyin. Bu saate ne kadar sadık kalırsanız, yatma vakti geldiğinde o kadar az kavga gürültü yaşayacaksınız.

* Bebeğinizi karyolasına uyumadan yatırın:

Evet, bebeğinizi kollarınızda ya da ayağınızda sallamanız çok hoş bir duygu verebilir; ama çocuğunuz gece 3’te uyandığı zaman ne olacak? Bebek ve çocuklar gece boyunca iki ila altı defa uyanırlar; bu yüzden, tekrar uykuya dalmayı kendi kendilerine öğrenmeleri gerekir. Bu rutini her akşam gerçekleştirin.

* İlk üç ay kundak yapın: Son yıllarda yapılan bir araştırma, kundak yapılan bebeklerin, diğerlerinden daha fazla uyudukları ve uykularının daha az bölündüğünü göstermiştir.

* Sessizlik sağlayın: Bebeğiniz, evin içindeki olağan gürültülere duyarlı olabilir. O yüzden buzdolabının veya klimanın çalışma sesine dikkat edin.

* Güneşe izin verin: Bebeğinizi her sabah yarım saat kadar güneş ışığına çıkarın. Güneş ışığı, uyku hormonu melatoninin salgılanmasını artırır; bu da, bebeğinizin içsel saatini oluşturmasını kolaylaştırır ve gece daha kolay uykuya dalmasını sağlar.

* Ağladığı zaman koşmayın, yürüyün: Bebekler uyku döngülerinin bir evresinden bir diğer evresine geçerken çoğunlukla uyanırlar; fakat bunların çoğunda da, yardımınız olmadan tekrar uykuya dalabilirler.

* Gündüz uykuya yatırmayı ihmal etmeyin: Uyku uykuyu doğurur. Gündüzleri düzenli uyuyan bir bebeğin gece uykusuna dalması da daha kolay olacaktır.

En sonunda yenidoğanınızla eve geldiniz. fiimdi baş başasınız ve birbirinizi tanımanızın tam vakti. Bebeğiniz çok uyuyor ve az bir süre uyanık kalıyor. Devamlı tetikte olmak zorundasınız; çünkü daha sizin alışabileceğiniz bir ritmi ve düzeni oluşmadı. Bunlar, sizin için olduğu kadar bebeğiniz için de yepyeni bir düzen ve duygular.

İLK 30 GÜN

ACIKINCA UYANIRLAR

Bugüne dek göbek bağından beslenen bebeğiniz için hayatındaki en büyük değişikliklerden birisi, devamlı acıkması. İki-üç saatte bir karnında garip bir guruldama hissediyor, ağlıyor ve emzirme sonrasında veya sırasında uyuyakalıyor. Bazen öğün aralarında da uyanıyor; kimi zaman birkaç dakika, kimi zaman da uzun bir süre ağlıyor.

NE YAPMALISINIZ?

* Yapmanız gereken bebeğinizin isteklerini tam olarak anlamanız ve onları yerine getirmeniz. Onun rüyasında mı ağladığını yoksa açlıktan mı ağladığının ayırdına varabilmek için bir süre bekleyin. Yenidoğanları ağladığı anda kucağınıza alırsanız, büyük bir olasılıkla onların uykusunu bölmüş olursunuz.

* Bebeğinizin uyku evrelerini, uyandığı anları, mimiklerini ve vücut dilini gözlemleyin. Onun nasıl ağladığına –korkuyormuş gibi, kısa aralıklarla- dikkat edin; bunun ne kadar işe yaradığını görünce siz de şaşıracaksınız.

1-3 AYLIK ARASI

GÜNDÜZ VE GECE OLDUĞUNU ÖĞRENİRLER

Bu evrede bebeğinizin uyku ve uyanma saatlerini çok değiştiğinin farkına varacaksınız. Derin uyku uyuduğu zamanlar azalır, daha az rüya görürler, hafif uyudukları ve dinlendikleri süreler artar. Böylelikle dışarıdaki dünyayı keşfetmek ve yeni, heyecanlı deneyimler yaşamak için güç toplarlar.

Ayrıca, gündüz ve gece kavramlarını da bu evrede öğrenirler; buna bağlı olarak uyku zamanları da değişir.

NE YAPMALISINIZ?

* Bebeğinize gündüz ile gece arasındaki farkı gösterin. Öğlen uykusunda perdeleri biraz kapatmanız yetecektir; böylece odaya gelen ışık biraz azalacaktır. Bu sayede bebeğiniz iyi uyur, fakat uykusu çok uzun sürmez. Geceleri ise odası mutlaka karanlık olmalıdır.

* 4. aya kadar bebeklerin uykusu bölük pörçüktür; bu nedenle bebeğinizi kucağınıza almadan önce biraz bekleyin. Belki de iki-üç kez ağlar ve yeniden uykuya dalar.

* Yumuşak bir bebek masajı veya onu sarıp sarmalamanız, sizin ve bebeğinizin üzerindeki gerginliği azaltır.

* Kimi bebekler kolik olabilirler ve karınları ağrır; çünkü yutkunurken hava yutarlar. Belki de bebeğinize sizin yedikleriniz dokunuyordur. Soğan, sarımsak ve baklagiller gibi gaz yapıcı besinlerden bir süreliğine uzak durarak nedenin bu olup olmadığını sınayabilirsiniz.

YALNIZ UYUMASINI SAĞLAYIN

Çocuklarınızı “kum saati metodu” olarak adlandırdığımız yöntemle rahatça uykuya yatırabilirsiniz: yatağa yatırma rutininden sonra odasından bir defa çıkın. Çocuğunuz ağlamaya başladığında odaya geri dönün; ona sarılarak ve konuşarak onu üç dakikalığına avutun. Daha sonra tekrar odadan çıkın ve bekleyin. Bunu çocuğunuz uyuyana dek tekrarlayın. İlk günler onu avutmadan önce dışarıda üç dakika bekleyin. Sonraki günler altı dakika, dokuz dakika diyerek bu arayı uzatın. Ve her seferinde onu sadece üç dakika avutun. Böylece zaman ilerledikçe yalnız başına uyumayı öğrenecektir.